Het eigen budget goed beheren is juist een sterke eigenschap van mensen met een beperkt inkomen: ze maken vaker mentale rekeningen en doen meer aan preventieve zelfcontrole en dosering. Schuldenlast is een complex geheel van risicofactoren zoals tegenslag en een inkomenstekort.

Budgetteren

Iedereen moet zelfcontrole aan de dag leggen en weerstand bieden tegen de dagelijkse verleidingen van de consumptiemaatschappij, maar vooral voor mensen in armoede is het belangrijk om goed te budgetteren. Arme mensen maken vaker gebruik van ‘mentale rekeningen’, een techniek waarbij inkomsten toegewezen worden aan verschillende categorieën van uitgaven (bv. 250 euro voor aankopen in de supermarkt, 50 euro voor kledij, 100 euro voor ontspanning). Ze kunnen hun budgetten nauwkeuriger opstellen omdat ze meer kennen van de exacte bedragen.

Ook andere zelfcontroletechnieken zoals ‘preventieve zelfcontrole’ (zichzelf straffen als men zich niet aan het budget houdt en zichzelf belonen als men onder het budget is gebleven) of ‘dosering’ (plannen om soms wel aan de verleiding toe te geven of vaste winkelpatronen hanteren om zich op lange termijn aan het vooropgestelde budget te kunnen houden) blijken relatief meer te worden gebruikt door mensen in armoede.

Schulden

Omdat de minimuminkomens in ons land niet volstaan om alle noodzakelijke behoeften te vervullen is het voor gezinnen die met deze inkomens moeten rondkomen vaak niet mogelijk om hun achterstand weg te werken en leidt dit tot het maken van schulden.

Europees onderzoek toont aan dat overmatige schuldenlast wordt veroorzaakt door een complex geheel van risicofactoren zoals een te laag inkomen of inkomensverlies, in combinatie met bepaalde triggers, zoals veranderingen in woon- of leefomstandigheden. Te hoge uitgaven of slecht budgetbeheer versterken dan nog het risico op overmatige schuldenlast. Onderzoek in eigen land bevestigt dat achter een overmatige schuldenlast een complexe realiteit schuil gaat. De studie vermeldt oorzaken zoals structurele inkomenstekorten, tegenslag, problemen met budgetbeheer of een te hoog uitgavenpatroon.

Bijdrage door Storms, Cornelis en Van Thielen

In de pers

Armoedeorganisaties vragen aandacht voor de groeiende armoedeproblematiek in België, versterkt door de coronacrisis (De Wereldmorgen, 15 september 2020)

Uit de schulden: de collectieve schuldenregeling (BAPN vzw, 2020)