De vrouw in de supermarkt kwam zonder aarzelen op me af, keek me recht in de ogen en zei: j’ai faim, je veux manger. Ik werd licht ongemakkelijk van haar brutaliteit, maar zei, zelfvoldaner dan ik wilde: kies maar. Ik zou iemand helpen, ik was nuttig. Ze nam gedecideerd een groot wit brood vast en haalde het door de snijmachine, terwijl ik haar een vezelrijk biobrood probeerde op te solferen. De vrouw negeerde me, beende verder naar de voorverpakte vleeswaren en haalde een pakje hespenworst uit de koelkast. Ik kon mijn dedain amper verbergen. Ze mocht kiezen wat ze wilde en ze nam het goedkoopste. Terwijl ik in mijn geheugen zocht naar het Frans voor ‘lage voedingswaarde’ zag ik haar richting kassa wandelen. Toen sloeg de schaamte me vol in het gezicht.

We waren thuis niet arm, we leden nooit honger en hadden geen schulden, maar we hadden het niet breed. Mijn ouders waren in mijn jeugd zuinig uit noodzaak, en later uit voorzorg en gewoonte. Nooit heb ik hen kunnen betrappen op een uitspatting, van culinaire of andere aard. Tot vlak voor zijn dood maakte mijn vader koffie met het armemensenequivalent cichorei.

Ik kan nog altijd geen duur eten kopen zonder te denken dat ik geld verkwist. Een goed restaurant stap ik buiten met een onaangename mengeling van voldoening en schuldgevoel. Ook al kan ik het me financieel permitteren, altijd bekruipt me de gedachte dat ik mijn verleden verraad. Het best voel ik me bij witte pistolets met rauw gehakt, eieren, lever en niertjes, het eten uit mijn kindertijd. ‘(…) zelfsabotage die zich manifesteert in de vorm van nostalgie’, schrijft de Italiaanse schrijfster Claudia Durastanti, die opgroeide in armoede.

Als mijn vader zijn hele leven bleef eten alsof het nog oorlog was, en die spaarzaamheid zelfs nog mij aankleeft, wat stond ik in de supermarkt met mijn vernederende paternalisme dan te denken dat de straatarme vrouw wat anders zou nemen dan wat ze kende, armemenseneten? Toen ik voor haar afrekende, zei ze geen dank je. Evenmin keek ze me aan. Ik was er haar dankbaar voor. Met mijn blik naar de grond gericht maakte ik me uit de voeten, alsof ik zo
sneller de schaamte kon afschudden.

Door Vicky Vanhoutte